Yusuf BESALEL
Berit (Brit) Mila, edebî anlamda "sünnet akdi" demektir. Erkeklik organındaki gulfe derisinin çıkarılma ameliyesi; Yahudilik’te Tanrı’nın emri ve Tanrı ve Avraam’ın soyundan gelenler arasında yapılan ahit çerçevesinde, erkek çocuğun yaşamının sekizinci gününde icra edilir. Bu işlem, ayrıca Yahudi dinine giren erkeklere bu ahitin simgesi olarak uygulanır. Sünnetin Kutsal Kitap’taki kökenleri, Yaratılışᆥ’de mevcuttur. Berit Mila ayrıca "evde doğan köleye ve dışarıdan satın alınan köleye de" (Yaratılış 17:12) ve "sizinle beraber yaşayan ve Tanrı’ya Pesah’ı takdim edecek yabancıya" (Çıkış, 12:48) uygulanmalıdır. Kutsal Kitap, Avraam’ın (Hz. İbrahim) 99 yaşında, oğlu Yişmael’in de 13 yaşında olduğunu (Yaratılış 17:24ᆭ) anlatır.
Kutsal Kitap’ta sünnetle ilgili üç anlatım da bulunmaktadır. Bunlardan birincisinde Hitti Şehem Yaakov’un kızı Dina’yla evlenmek istemektedir. Dina’nın kardeşleri bunun için Şehem’in sünnet olmasını şart koşarlar (Yaratılış, 34). İkinci öyküde Peyg. Moşe’nin eşi, Tsipora, bir taş alır ve oğlunun gulfesini keser… (Çıkış 4) Üçüncü öyküdeyse (Yeoşua, 5), Yisraeloğulları Ürdün Nehri’ni aşmışlar ve Vaadedilmiş Topraklar’a girmişlerdir. Tanrı, Yeoşua’ya halkın taştan bıçaklar oluşturmasını ve ikinci kez sünnet olmasını buyurur…
Gelenekselciler, sünneti İlâhi bir emir, Tanrı ve Yahudi halkı arasında bir antlaşma olarak görürlerken; eleştirmenler, sünnetin Avraam’dan (Hz. İbrahim) evvelki kavimler tarafından çeşitli ritüeller nedeniyle icra edildiğine işaret ederler.
Kaynağı ne olursa olsun, sünnet ebedî bir Akitin simgesiydi. Bununla Tanrı şunu buyurmuştu: "Sana ve gelecek olan nesillerin yerleşeceği toprak – ebedî mülkiyet olacak." (Yaratılış, 17:80ᆟ).
Makabiler zamanında bazı Yahudiler, bu uygulamadan mahçup olarak sünnet izlerini yok etmeye yöneldiler. Selevkoslu Yunanlı kral Antiokhus Epifanes ise sünneti yasakladı. Makabiler, Antiokhus’a isyan ettiler; yüzyıllar sonra Yahudiler, Bar Kohba’nın emri altında isyan bayrağı açtılar. Bu kez de Romalılar sünneti yasaklamıştı.
Yahudilik’teki ritüel sünnet, erkeklik organının tüm ön derisinin çıkartılmasını gerektirir. Bu arada asgari kan akmalıdır ("Dam Berit Mila"). Berit Mila, bebeğin sağlıklı koşullara uygun olduğu müddetçe, çocuğun yaşamının sekizinci günü icra edilmelidir. Örneğin şayet çocuk pazartesi gün batımı ile salı günü gün batımı arasında doğmuşsa, sünnet müteakip salı günü yapılabilir. Bu işlemi uygun tarzda yetkilendirilmiş bir Yahudi ("moel") yapabilir. Bu tören; Şabat, bayram günleri, hatta Yom Kipur’da bile yapılabilir. Berit Mila’nın ertelenmesi, ancak cocuğun hayatını tehlikeli bir şekilde etkiliyebilecek bir etkenin varlığında düşünülebilir.
devam edecek...
Kaynakça: "Yahudilik Ansiklopedisi",
Cilt I, II, III
Yusuf Besalel
